In september 2023 vierden we 10 jaar ervaringswerk. Wat in 2013 nog onbekend was in de geestelijke gezondheidszorg, is vandaag onmisbaar. Ervaringswerkers bieden hoop, erkenning en ondersteuning aan patiënten en slaan een waardevolle brug naar het team.
Op onze Intensieve Behandeleenheid (afdelingen Wel en Stroom) zijn ervaringswerkers stevig verankerd, vertellen Janine Van Pinxteren, sociotherapeut op Stroom, en ervaringswerker Ilse Geeraerts. ‘Ik vind het grappig dat jullie zelf niet helemaal beseffen hoe bijzonder die samenwerking hier is’, lacht Ilse.
Een goede tandem
Na de eerste coronagolf eind 2020 kwam ervaringswerk op IBE opnieuw op gang. ‘Aanvankelijk beperkten we ons tot presentie’, blikt Ilse terug. ‘De komst van Yammie Fishel als ervaringswerker op IBE in 2021 bracht een frisse wind mee. Haar jeugdigheid was een meerwaarde.’ Volgens Janine zat de kracht vooral in de complementariteit. ‘Het evenwicht tussen jou en Yammie maakte vooral het verschil.’
‘In het begin bleven veel patiënten op hun kamer, maar na enkele maanden zaten ze ons letterlijk op te wachten. Als we te laat waren, verplichtten ze ons grappend om langer te blijven.'
‘In het begin bleven veel patiënten op hun kamer, maar na enkele maanden zaten ze ons letterlijk op te wachten. Als we te laat waren, verplichtten ze ons grappend om langer te blijven,’ lacht Ilse. Die betrokkenheid bracht een nieuwe dynamiek op gang. Het maakte voor het team meteen duidelijk hoe belangrijk de ervaringswerkers waren.
Die ommezwaai viel samen met een evoluerende visie op de afdeling. ‘We gingen van een strak, voorspelbaar kader naar meer zorg op maat’, vertelt Janine. ‘De inbreng van ervaringswerkers helpt ons te zien wat echt werkt en wat goede zorg juist inhoudt. Het bespaart ons veel giswerk.’ Ilse vult aan. ‘Ik weet hoe moeilijk het is om als patiënt een hulpverlener aan te spreken. Die ervaring breng ik nu binnen, zonder vreemde reacties te krijgen.’
Toen de bezetting in 2024 krap was, sprongen Yammie en Ilse in op IBE. ‘Hierdoor zijn jullie meer en meer een brug beginnen vormen tussen patiënten en het team.’ Vandaag doen ze dan ook veel meer dan aanwezig zijn: spiegelgesprekken organiseren, met het team nadenken over incidentanalyses en nieuwe patiënten verwelkomen.
Een unieke positie
De kracht van ervaringswerkers zit in hun positie: ze volgen geen teamvergaderingen. ‘Patiënten kiezen zelf wat ze delen. Wat ze ons toevertrouwen blijft tussen ons, tenzij er sprake is van gevaar’, legt Ilse uit. ‘Soms moedigen we hen wel aan om iets met een hulpverlener te bespreken, dan oefenen we dat samen.’
Hoewel ze formeel geen deel uitmaken van het team, voelen Ilse en Yammie zich thuis op IBE – en dat is wederzijds. ‘Ze zijn zeker geen luis in de pels. Hun aanwezigheid is net heel verbindend’, aldus Janine. ‘We dringen ons nooit op’, vult Ilse aan. ‘Vragen en noden komen altijd vanuit de patiënt of het team.’
Eigen ervaring zorgt voor dubbele gevoelens
Ilse was zelf patiënt in Bethanië. ‘Mijn eigen opname haalt vooral muren weg. Onlangs vroeg iemand me hoe ik de klik kon maken na 9,5 jaar zonder perspectief? Zou zij dat ook kunnen? Ik had geen pasklaar antwoord, maar vertelde dat ik geloof dat dingen kunnen kantelen. Dat gaf haar hoop.’
En wat als een hulpverlener je als patiënt heeft gekend? Een herkenbare situatie voor Ilse. ‘Op Kaap kwamen hulpverleners me plots tegen als collega. Ze hadden me gekend in mijn meest kwetsbare periode. Ik kan me inbeelden dat het een breinbreker is om me dan als collega te zien. Ook voor mij gaf die situatie een vreemd gevoel, maar dat verdween snel.’
De gouden tip voor een succesvolle samenwerking? ‘Wederzijds respect is de basis van alles’, zijn Janine en Ilse eensgezind.