Waar veel kan, maar niks moet
Team ‘Ontmoeting en Activering’ zet zich dagelijks in om de vermaatschappelijking van de zorg zowel binnen als buiten Bethanië waar te maken. Elk vanuit zijn eigen domein en locatie, maar allemaal vanuit een laagdrempelig aanbod op maat.
Het idee vloeit voort uit hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg, die enkele jaren geleden al van start gingen. Het doel was - en is nog steeds - de vermaatschappelijking van de ggz, waarbij het bestaande zorgaanbod beter wordt afgestemd op noden en behoeften van personen met een psychische kwetsbaarheid. De hervorming wordt gevat in de minimale invulling van vijf sleutelfuncties. Eén daarvan, functie 3, werd als volgt omschreven:
‘Psychosociale rehabilitatie is een dynamisch en langdurig proces. Het stelt mensen in staat om zich opnieuw in de maatschappij en het beroepsleven te integreren. De herstelvisie en het streven naar sociale inclusie staan hierbij centraal.’
Functie 3 in Bethanië
Deze theorie zetten we in Bethanië om binnen de brede werking van ‘Ontmoeting en Activering’. Hieronder vallen het werkhuis en het vrijetijdshuis, maar ook de verschillende ontmoetingshuizen, de bibliotheek en Dienst Vrije Tijd en Ontmoeting maken hier deel van uit. Om het overzichtelijk te houden, werken we met drie domeinen: vrije tijd & ontmoeting, arbeid en wonen.
Hoewel elke medewerker zijn of haar eigen expertise heeft, mag je de domeinen niet los van elkaar zien. Op basis van de noden van de deelnemer wordt elk onderdeel in meer of mindere mate ingevuld. Zo is het perfect mogelijk dat iemand zelfstandig kan wonen, maar ondersteuning nodig heeft bij zijn vrijetijdsinvulling. Daarom biedt Ontmoeting en Activering een totaalpakket waarbij één werkplek gebruikt kan worden voor verschillende domeinen. Tuinieren kan bijvoorbeeld voor de ene persoon onder ‘vrije tijd en ontmoeting’ vallen, terwijl de ander het als ‘arbeid’ beschouwt.
De rode draad doorheen de domeinen is een laagdrempelig aanbod op maat. Vaste thema’s geven houvast, maar veel is bespreekbaar. Laagdrempelig is echter geen synoniem voor vrijheid. Sommigen springen vrijblijvend binnen, anderen hebben net afspraken en engagement nodig om ervaring op te doen, eigen inzichten te ontdekken of structuur te vinden.
Het laagdrempelige karakter uit zich ook in de ontmoetingshuizen, waar iedereen - met of zonder psychische kwetsbaarheid - kan binnenwandelen voor een babbeltje. De brugfunctie, waarbij een medewerker Ontmoeting en Activering actief verbinding maakt met afdelingen, is eveneens drempelverlagend. Deze brugfunctie kan verschillende vormen aannemen: samen de dieren verzorgen of het domein verkennen, deelnemen aan een activiteit van een afdeling, een loketfunctie waarbij mensen concrete vragen kunnen stellen over een bepaald thema zoals arbeid,….
Enkele prachtige realisaties
Nog steeds weinig concreet? Volgende trajecten geven een goed beeld hoe Ontmoeting en Activering werkt. Zo was er recent een man die in het vrijetijdshuis kwam aankloppen voor de invulling van zijn vrije tijd. Hij wou iets doen, maar wist niet wat. Tuinieren leek hem wel leuk. Jef, een van de vrijetijdsbegeleiders, ging met de man op pad. Via de website vrijwilligerswerk.be kwamen ze bij Samentuin. Na enkele gesprekken kreeg de man er zijn eigen stuk grond dat hij nu bewerkt. Bijkomend voordeel is dat hij in ontmoeting treedt met andere hoveniers. Nu, een half jaar later, volgt Jef hem nog op vanuit de achtergrond, maar werkt de man vooral zelfstandig.
Iemand anders wou wekelijks klussen, maar had het daarbij moeilijk om in contact te treden met anderen. Een paar weken en meerdere goed uitgevoerde klussen later, neemt de man zelf opdrachten in handen. Daarbij heeft hij de hoop om opnieuw te kunnen gaan werken recent uitgesproken. Daarnaast zijn er handige Harry’s die intussen halftijds op onze technische dienst of in de kringloopwinkel werken.
Maar evengoed komen sommigen hier al enkele jaren en schommelt de intensiteit van de begeleiding en ondersteuning met de vragen en noden die er op dat moment zijn. Zo nam een dame jaren geleden deel aan verschillende activiteiten in gebouw 7 - toen nog Reva-Ergo – waarna ze enkele externe activiteiten probeerde met wisselend succes. Nu sluit ze opnieuw aan bij interne activiteiten en volgen we haar tempo bij het maken van keuzes in functie van dagbesteding.
We schrijven dit verhaal samen met de deelnemers en hun context en starten vanuit een veiligheid die nodig en gewenst is. Deze veiligheid kan vertrekken vanuit de afdeling, het vrijetijds- of werkhuis, de ontmoetingshuizen, ….
Letterlijk en figuurlijk tussenschotten wegnemen
Een belangrijke uitvalsbasis van team Ontmoeting en activering is gebouw 7 op het domein van Bethanië in Zoersel. Daar werden recent verschillende ruimtes opnieuw ingericht of verhuisd. Dit had verschillende redenen. Ten eerste wilde het team zich efficiënt organiseren om duidelijkheid te bieden wat waar gebeurt. Daarnaast zijn ze ervan overtuigd dat, door tussenschotten letterlijk weg te nemen, ze meer kwaliteitsvolle zorg kunnen bieden.
Door het grote aanbod is het bovendien belangrijk dat de omgeving aangepast kan worden aan de aard van de activiteit. Een relaxatieruimte naast een klusruimte bleek bijvoorbeeld niet zo’n goed idee. Verder is het team van mening dat, door meer te centraliseren, ze een grotere mate van verantwoordelijkheid kunnen stimuleren bij deelnemers. De vrijgekomen tijd kunnen begeleiders dan spenderen aan bijvoorbeeld hun brugfunctie.
Ontmoeting en Activering als brug naar de ideale wereld
De ultieme droom van Ontmoeting en Activering is dat elke organisatie in de samenleving open staat voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Om dit te realiseren, willen we de brug vormen tussen afdeling en maatschappij. Belangrijk daarbij is dat we mensen ondersteunen bij de toeleiding naar de samenleving, door een aanspreekpunt te blijven voor zowel de deelnemer als de partner(organisatie) en het netwerk. We doen dit enerzijds door aan te sluiten op wat er op de afdeling gebeurt, onder meer via de brugfunctie; anderzijds door in te pikken op het buitenaanbod. Wanneer iemand bijvoorbeeld een activiteit heeft gevolgd binnen de veilige muren van Bethanië, zal herkenbaarheid helpen om de barrière naar de maatschappij te verkleinen. Hetzelfde geldt wanneer er bekende gezichten aan een externe activiteit deelnemen. Op die manier wordt de stap naar buiten vergemakkelijkt.
Wanneer organisaties vervolgens met elkaar en met ons (blijven) spreken over geestelijke gezondheid, komen we een stap dichter bij de ideale wereld …