Roel Jacobs
memory of natural colours
datum: 8 december 2012 tot 31 maart 2013
techniek: fotografie
website: Bezoek de website van Roel Jacobs
Inleiding door curator Rob Bruyninckx bij opening tentoonstelling Roel Jacobs
Iedereen kent de uitdrukking ‘Over smaak en kleur valt niet te discussiëren’.
Is het om eindeloos gepalaver te voorkomen? Zijn onze meningen dan zo verschillend?
Mij lijkt het juist boeiend hierover van gedachte te wisselen waardoor er een enorm kleurpalet
aan nuanceringen en accentverschillen ontstaat.
Toegegeven, het is een onuitputtelijk onderwerp. Een keuze dringt zich op.
Laat ik het best bij kleur houden.
Kleur heeft ongetwijfeld een bijzondere betekenis in ieders bestaan.
Op enkele tentoonstellingen die ik onlangs bezocht, vielen mij een paar uitspraken op
van kunstenaars in verband met kleur; o.a. JUAN MIRO, Catalaans schilder;
‘Ik tracht kleur te gebruiken zoals woorden gedichten vormen, en noten muziek.’
Bij VINCENT VAN GOGH lees ik uit een brief aan zijn broer Theo met datum 28 oktober 1885:
‘Kleur drukt uit zichzelf iets uit, dat kan men niet missen, daar moet men gebruik van maken, wat mooi doet, werkelijk mooi, is ook juist’ Einde citaat.
En uit een brief aan zijn zus Willemien, Arles 14 september 1988;
‘Ik geloof dat we tegenwoordig rijke en prachtige natuur moeten schilderen.
We hebben behoefte aan vreugde en geluk, aan hoop en liefde.
Laat ik deze uitspraken eens enten op het werk van Roel Jacobs.
Al meer dan vier decenia is Roel Jacobs actief als topfotograaf
en parallel hieraan als beeldend kunstenaar.
Hij exposeerde in binnen- en buitenland met geëngageerd werk gebaseerd op de natuur
in brede zin en in relatie tot de sociale en politieke actualiteit.
Hij maakte, en maakt hiervoor gebruik van foto’s, collages, installaties en video’s.
Zijn werk mag conceptueel genoemd worden.
Jacobs vertrekt vanuit de idee en bepaalt van daaruit de vorm.
Rode draad door heel zijn oeuvre is de natuur, in het bijzonder de boom.
Hij is zelf dendroloog, boomkundige. Zijn uitgebreide kennis terzake legde hij vast
als auteur van het boek ‘Bomen in België Revisited’ in 2009.
Het is een herziening van het boek ‘Bomen in België’ uit 1992.
In dit volumineuze werk lag de focus niet zozeer op merkwaardige bomen,
maar op de inventaris van boomsoorten. Deze aanpak maakte van het boek een instant
klassieker onder de boomdeskundigen en de natuurliefhebbers.
Uit deze kennis ontstond het ‘Monumentale Bomenproject’.
Een oproep om op betekenisvolle plaatsen een karaktervolle grote boom te planten, deze een eeuwigheid te laten staan en voldoende ruimte te geven
om uit te groeien tot een levend kunstwerk. Een work in progress.
U kan alvast in het Middelheimmuseum in Antwerpen een aanplanting bekijken.
Het betreft hier een zaailing van een 1000 jarige Japanse GINKGO BILOBA.
Deze installatie maakt deel uit van de permanente collectie.
Voor de tweede aanplanting moet u naar Kinshasa. Hier plantte Jacobs dit jaar
een TRECULIA AFRICANA in het park van de Academie des Beaux-Arts.
Met deze projecten wil de kunstenaar mensen laten nadenken over het belang van
deze bakens van de tijd. Het zijn monumenten voor de volgende generaties
te vergelijken met kathedralen.
De installatie die u hier in elimart te zien krijgt, verwijst eerder naar iets wat voorbij is.
In dit werk ‘Memory of Natural Colours’ tracht Roel Jacobs de boombladeren die hij bestudeerde, als foto te bewaren en te klasseren.
Hij startte dit project 17 jaar geleden en maakte hiervoor opnamen op diverse plaatsen.
Arboreta in Kalmthout, Bokrijk en Herkenrode. Verder in Scheffield Park
en Royal Botanical Garden in Edinburg en het Arnold Arboretum in Harvard Boston.
Telkens in de herfst bezoekt hij botanische tuinen en kiest er zorgvuldig een of meerdere
expressieve bomen. Vervolgens verzamelt hij zorgvuldig de bladeren
en legt deze collectie op een ondergrond. Tegelijk maakt hij een inventaris op.
Vorm, kleur vrucht. Uiteindelijk gaat hij aan de slag in zijn vaak geïmproviseerde studio.
Hij gebruikt de methodes van de wetenschappelijk fotografie waarbij de parameters
zoals belichting, lens, formaat, camera en diafragma altijd minutieus gerespecteerd worden.
De prints worden gemaakt op formaat 1:1, alle bladeren zijn dus op ware grootte,
verder zijn de prenten genummerd en voorzien van de respectievelijke Latijnse naam.
Ook dit is een work in progress.
elimart toont 30 foto’s uit de 258 die reeds bestaan.
Wanneer we de tentoonstelling bezoeken, zien we dat deze verder gaat dan louter
wetenschappelijk. Er zijn heel wat raakpunten binnen de moderne
en hedendaagse kunsten.
Ik verwijs naar de studies over vorm en kleur in de VORKURS die
Paul Klee en Wasily Kandinsky doceerden aan de Bauhaus, evenals Joseph Albers
met zijn INTERACTION OF COLOURS.
Later zien we de hedendaagse schilder Duitse Gerhard Richter met zijn studie 256 FARBEN, 1024 FAR.
Conceptueel is er ook verwantschap met bijvoorbeeld Hanne Darboven, klassificaties,
On Kawara, het element tijd, en Christian Boltanski, vergankelijkheid en herinnering.
Tenslotte herkennen we verbanden met de land-art en het gebruik van
natuurproducten. Namen, Richard Long, Giuseppe Penone en Sjoerd Buisman.
We kunnen het werk van Jacobs ook gevoelsmatig benaderen.
Met zijn fotografische verzameling wil de kunstenaar niet enkel de biodiversiteit
illustreren, maar het unieke, vergankelijke moment van de herfstverkleuring vasthouden
met veel aandacht voor details zoals aard van het blad, glad of gekarteld,
groot of heel klein, gaaf of bijna vergaan, fel of getemperd.
De opstelling is als een kunstkamer.
De werken zijn dicht bijeen en drielaags boven elkaar gehangen.
Je wordt er helemaal in opgenomen. Je kan het geheel eerst van ver benaderen.
Om nadien de details van nabij te onderscheiden.
De Foto’s krijgen zo iets tactiels en suggereren een derde dimensie.
Het werk vraagt om een interactieve visie waarvoor er zich haast vanzelf
een contemplatieve gedachtengang ontwikkelt.
De foto’s verbeelden de periode van een tot rust gekomen natuur.
De euforie van voorbije maanden deemstert weg.
Melancholie en weemoed komen in haar plaats.
De winter staat voor de deur. Evenwel, de hoop blijft latent aanwezig.