Sjoerd Buisman
sculpturen binnen en buiten
datum: 28 mei tot 25 september 2011
techniek: beelden in metaal
website: Bezoek de website van Sjoerd Buisman
Inleiding door curator Rob Bruyninckx bij opening tentoonstelling Sjoerd Buisman
Toen ik onlangs op een zomerse lenteavond nog een avondwandelingetje maakte, werd ik plots geconfronteerd met een hallucinant gebeuren.
Drie bomen op hoge benen liepen me als wilde hazewinden voorbij. Hun takken zwiepten en zwaaiden om zich heen en hun gebladerte vloog me om de oren.
Voor ik goed en wel besefte wat me overkwam, zag ik ze alle drie in de verte verdwijnen in de vallende duisternis.
Met dit angstaanjagend schouwspel nog voor ogen bleef ik onthutst achter.
Beste lezer,
Dit verhaal is natuurlijk verzonnen. Maar ook weer niet helemaal. Die bomen op benen bestaan echt. En als u ze ziet, is met een beetje verbeelding alles mogelijk.
Deze magische bomen kan u bewonderen in het Arboretum van Kalmthout.
Ze zijn het werk van de Nederlandse beeldhouwer Sjoerd Buisman.
In enkele zinnen ga ik trachten zijn werk te omschrijven.
We leven in een ecotijdperk met ecopremies, elektrische auto’s, zonnepanelen met groenestroomcertificaten, geplaatst met, al of niet groene leningen, watermolens, windmolens, biovoeding, ecocheques en vorige week nog in het nieuws de eerste tekenen van het herstel van het ozongat.
Wij vinden de aandacht voor aangehaalde groene items nu normaal, nodig en heel belangrijk.
Zowat alles draait nu om het milieu. Maar pakweg 40 jaar geleden was hiervan nog nauwelijks sprake.
In de kunsten daarentegen is er altijd aandacht geweest voor de natuur, zij het met andere accenten.
Men definieerde natuur in de eerste plaats in contrast met cultuur, en wel zo dat natuur als verheven beschouwd werd op cultuur. Natuur stond boven cultuur.
In de loop van een kwarteeuw is dan zowel het natuurbegrip als de relatie tussen kunst en natuur onderhevig geweest aan verandering, tot in de zeventiger jaren het onderscheid haast verdween.
Zo had de Biennale van Venetië in 1978 als thema ‘van natuur tot kunst, van kunst tot natuur’.
Het werk van Sjoerd Buisman, en zijn denkwereld passen hier volledig in.
Alhoewel hij reeds van in de lagere school interesse had in het groeiproces van planten, start hij in 1967 effectief zijn zoektocht door realisatie van werken met echte levende planten als onderwerp.
Hij registreert o.a. groeiprocessen van planten en bomen , zaden en grassen.
Let wel , hij doet dit als kunstenaar, niet als bioloog!
Daarom gaat hij ook zelf ingrijpen. Hij manipuleert en experimenteert als geen ander met plantaardige materialen.
Dit leidt tot de zogenaamde groeiwerken, waarvoor hij soms gebruikt maakt van kunstlicht. Onder andere:
Bomen worden op hun kop gezet, wortels in de lucht , takken worden wortels en de bomen groeien verder alsof er niets aan de hand is.
De natuur zelf wordt getransformeerd tot ruimtelijke kunst.
Sjoerd Buisman haalt ideeën uit de natuur, materialen zijn associatief, elk materiaal heeft eigen zeggingskracht.
De kunstenaar brengt deze dingen op een eerlijke, concrete manier en dwingt hierdoor respect af.
Hij probeert hiermee een verandering in het kijken en ervaren teweeg te brengen.
Hij presenteert zaken die visueel moeilijk toegankelijk zijn en die na verloop van tijd toch op een esthetische manier kunnen worden ervaren.
Het aantal ingrepen in deze geest is groot. Ik vermeld er enkelen als voorbeeld. De omgekeerde knotwilgen en de planting pieces in het Rijks museum Kröller Müller in Otterloo, genaamde berkenpalissade en berkenwal.
Verder de lindenbogen, twee 169 meter lange boogwanden voor het Haarlemmerhoutpark en de bomen op benen zoals te zien in het Arboreteum.
Mag ik er nogmaals op wijzen dat deze werken in natuurlijk materiaal te beschouwen zijn als autonome kunstwerken, als sculpturen dus.
Dus ook in het Arboretum nochtans een botanische tuin bij uitstek. Deze levende sculpturen gaan een relatie aan met de omgeving, ze veranderen mee met de seizoenen en staan onder invloed van licht, regen en wind.
Het element tijd is bij dergelijke projecten van essentieel belang, zowel wat groeiproces betreft als het vasthouden gedurende een bepaalde tijd aan een bepaald concept.
Synthese:
Begin jaren tachtig maakte Sjoerd Buisman zijn eerste sculpturen in wat we geëikte beeldhouwmaterialen kunnen noemen.
Hout, plaaster, polyester, papier, brons, staal, ijzer, beton.
Op vraag van instanties werden een aantal grote beelden door hem gerealiseerd op diverse plaatsen in en buiten Europa.
Ik denk aan de werken in Tel Hai Israel en verder in Jutland.
Al werkend ontstaan er series. Ik noem: spiralen, papier- en cartoonwerken (met bitumen), krop- en geweivormen, de suite ingesnoerde bronzen pompoenen, de babel stapelingen.
De beeldhouwer introduceerde de botanische term PHYLLOTAXIS in zijn werk. Dit is de groepering van bladeren rond een stam. Hij nam dit als uitgangspunt voor heel wat realisaties in diverse materialen. PHYLLOTAXIS wordt hierdoor een term die als een rode draad tot op heden door heel zijn oevre loopt. De spiralende bladstand en spiralen in het algemeen blijven een belangrijk uitgangspunt.
Dit is prachtig te zien in de OUROBOROS reeksen die in Frankrijk ontstonden.
De slang die in haar eigen staart bijt en daarmee verwijst naar oneindigheid.
De laatste beelden horen in de reeks fraktalen, meestal in brons of staal die weer heel direct aanknopen bij de tak en de vertakking, en waarom niet bij de boedvatenbomen zoals gekend bij ons levende wezens.
Beste lezer,
Steeds opnieuw beginnen. Sjoerd Buisman blijft krachtige organische beelden scheppen, ongeacht het materiaal waaruit ze gemaakt zijn.
Het lijdt geen twijfel, deze tentoonstelling brengt het werk van een der belangrijkste levende Nederlandse kunstenaars naar Kapellen.
Wij hopen dan ook dat de kunstwerken de kijk op natuur en kunst mag aanscherpen en inzicht geven in het werk van een kunstenaar die in zijn hele oeuvre trouw is gebleven aan zichzelf en zijn visie .
‘Zeg natuur en kunst en automatisch valt de naam Sjoerd Buisman.’