Het doel van een spiegelgesprek
Een spiegelgesprek nodigt deelnemers uit om te spreken in open dialoog, waarbij alle aanwezigen deelnemers zijn. Het spiegelt het klimaat van de plek waar je nu bent, slaapt, eet, werkt, … en hoe je je daarin (samen) beweegt. Een spiegelgesprek reflecteert de huidige behoeften en noden van (een groot deel van) de groep. Dit kan evolueren met de wijzigingen in de samenstelling van de groep. Het is de uitdaging daar open en vanuit een gelijkwaardige manier over te spreken. Zo is het mogelijk dat, naar aanleiding van enkele incidenten, de groep graag heeft dat de gemeenschappelijke koelkast op slot is terwijl dit door een veranderende samenstelling enkele maanden later terug in vraag gesteld wordt.
Spiegelgesprekken hebben nooit als doel een klachtenuurtje of ventilatieronde te worden. Wel zijn ze geïnstalleerd om vanuit het samen spreken ook samen te kunnen bijdragen aan een positief klimaat. ‘Wij versus zij’ krijgt daardoor minder ruimte en geeft zo de mogelijkheid om met open interesse elkaars belevingen en ervaringen te kunnen aanhoren en misschien anders te begrijpen.
Dit spreken omvat geen toetsing, peiling of rapportage. Wel betreft het een open spreken door en voor mensen die samen leven en werken op dezelfde afdeling. Het omvat een verbindend groepsgesprek waarin iedereen zich vanuit een eigen menswaardige rol mag en kan uitspreken, op gelijke voet. Eigen ervaringen en belevingen zijn hierin een terecht uitgangspunt. Het beschouwen van verschillende perspectieven, ervaringen en expertisen vormen de meerwaarde om tot een open spreken te kunnen komen.
Hoe gaat een spiegelgesprek in zijn werk?
Twee ervaringswerkers van Bethanië faciliteren een voorbereidend gesprek met de patiëntengroep van de afdeling, waarin de opbouw en het belang van het spiegelgesprek geduid worden. Persoonlijke belevingen en ervaringen worden in dit gesprek gebundeld tot kernkrachtige onderwerpen die het afdelingsklimaat kunnen weerspiegelen. De gebundelde onderwerpen zijn de punten die worden meegenomen naar het betreffende spiegelgesprek. Deze voorbereiding duurt ongeveer één uur.
Vervolgens verruimt de groep zich met de medewerkers van de afdeling. Alle disciplines kunnen deelnemen. De ervaringswerkers modereren het gesprek en maken een verslag. De gebundelde onderwerpen worden gezamenlijk belicht en besproken, elk sprekende vanuit eigen perspectief.
Het spiegelgesprek biedt mogelijkheden om:
- onderbelichte zaken meer helder te krijgen,
- mee te durven kijken vanuit een ander perspectief,
- bepaalde onderwerpen extra ruimte te geven in teambesprekingen,
- de gezamenlijke betrokkenheid uit te dagen en te bevorderen,
- patiënten-perspectief een duidelijk platform te geven,
- a.d.h.v. (zelf)reflectie met een open blik naar de afdeling te kunnen kijken.
Een thema dat vaak terugkomt is bejegening, niet alleen van begeleiding naar patiënten, maar ook patiënten onderling en van patiënten naar begeleiding. Het spanningsveld tussen eerlijk en open communiceren en respectvol en veilig met elkaar omgaan, komt vaak aan bod. De complexiteit van grenzen kunnen/willen aangeven en met die grenzen kunnen/willen rekening houden, komt zo in beeld. Groepsregels opstellen kan, zeker als er behoefte aan is, wetende dat deze regels niet op alles altijd een antwoord zullen bieden.
Ook belangrijk is om het niet alleen over negatieve ervaringen te hebben. Een spiegel reflecteert ook schoonheid. Zaken die goed gaan worden vaak als vanzelfsprekend beschouwd. De methode van waarderend onderzoek kan hier toegepast worden. Vaak geven patiënten weer dat op de afdeling zaken aan bod komen die daarbuiten om allerlei redenen, zoals onwetendheid en onbegrip, niet aan bod (mogen) komen. Ook komt regelmatig terug dat patiënten zich sinds lang gezien en gehoord voelen, al kan dat door de hectiek van de dag wat minder ruimte innemen dan men zou willen.
Reacties op spiegelgesprekken
Van deelnemende patiënten:
- "Spiegelgesprekken zijn bevorderlijk voor een goede loop op de afdeling, omdat we zaken kunnen aanbrengen die als lastig worden ervaren. Er wordt getracht op een open manier over te spreken. We proberen dit samen op te lossen."
- "Bij sommige spiegelgesprekken waren de patiënten het niet altijd eens met elkaar. Fijn dat het zo ook duidelijk werd bij de begeleiding."
- Ik zie zaken die veranderd zijn die werden aangebracht tijdens een spiegelgesprek."
- "Goed dat we de kans krijgen om samen met ervaringswerkers zaken te bespreken met de begeleiding. Het verlaagt de drempel."
Van deelnemende begeleiders:
- "Als ik aan de spiegelgesprekken, poppen de volgende woorden in mijn hoofd: absoluut een meerwaarde – openheid – uitwisseling – respectvol – spannend – steun van ervaringsmedewerkers is top – reflectie – verbetering in afstemming – tweerichtingsverkeer."
- "Het is een goede manier om de stem van de patiënt te laten horen in een veilige zone met een tussenpersoon erbij.De gesprekken begeleiden is geen makkelijke opdracht. Er worden mooie, open en constructieve gesprekken gevoerd met oor voor alle partijen.
- "Spiegelgesprekken zijn volgens mij tweeërlei van meerwaarde:
- In de eerste plaats is het een forum waar onze patiënten een stem krijgen over de werking van de afdeling vanuit zijn/haar perspectief. Patiënten kunnen wellicht meer vrijuit spreken in het eerste deel, waarna ze zich met ondersteuning van de ervaringswerkers rechtstreeks kunnen wenden tot het team.
- Als tweede geven de verkregen thema’s ons als behandelaar feedback over onze werking en materiaal tot reflectie in een onophoudelijke zoektocht naar gepaste afstemming op de (noden van) de patiënt."