Zelfstandig wonen voor mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid

Donderdagavond, einde werkdag. Telefoon van een duidelijk aangeslagen collega uit de langdurige zorg die met een patiënt op zoek ging naar een geschikte huurwoning. In haar stem klinkt verontwaardiging, maar ook boosheid. Het is niet de eerste keer dat een patiënt zonder verbloemen van een makelaar en/of verhuurder te horen krijgt “dat ze niet aan psychiatrische patiënten verhuren omdat er één van jullie soort de boel ooit eens kort en klein heeft geslagen.”

In het dossier 'Wonen: een gunst en geen recht? Onaanvaardbaar!' dat Welzijnszorg vorig jaar publiceerde om de discriminatie op de woningmarkt aan te klagen, staat:

“… in het algemeen is het duidelijk dat een verhuurder op zoek gaat naar een ‘ideale’ huurder. In de hoofden van vele verhuurders is de ideale huurder een koppel van twee werkende mensen, met maximum twee maar liefst geen kinderen, geen huisdieren, geen handicap of (psychische) ziekte en van Belgische afkomst. Een aantal andere kenmerken bezorgen een kandidaat huurder onmiddellijk een stempel: mensen wiens huidig adres een instelling is, mensen die een huurwaarborg via het OCMW regelen…” [i]

Mensen die langdurig in de psychiatrie hebben verbleven, zijn voor sommige particuliere verhuurders en makelaars dus verre van ideale huurders. Huidige domicilie Bethanië geestelijke gezondheidszorg? Dan zijn labels als ‘onbetrouwbaar’, ‘gevaarlijk’ of ‘niet solvabel’ snel geplakt. Tegenover patiënten in de geestelijke gezondheidszorg bestaan tal van vooroordelen die het hen moeilijk maken om een nieuwe start te nemen. Dan heb je met alle kracht je innerlijke demonen bevochten, ben je klaar om opnieuw je plaats in de wereld in te nemen en word je bij de eerste horde al omgelegd. Enkel omwille van het beeld dat de maatschappij van psychiatrische patiënten heeft of omwille van een uitzonderlijk precedent. Om moedeloos van te worden.

Annabel Cardoen schrijft in haar artikel ‘Discriminatie op de huurmarkt: ‘Oei, neen, deze woning is echt niets voor jullie’ op Sociaal.net terecht het volgende: “De vanzelfsprekendheid waarmee mensen met een laag inkomen (in dit geval: psychische kwetsbaarheid) geweigerd worden, is natuurlijk niet zonder gevolg. Het zorgt wel degelijk voor sociale uitsluiting. Je kan je basisrechten niet vervullen en daardoor je plaats in de maatschappij niet opnemen.” En ook: “Maar verplaats je even in de kandidaat-huurder: steeds geweigerd worden om wie je bent.” [ii]

Voor patiënten in de langdurige zorg komen verschillende factoren die het moeilijk maken om op de privé-markt te huren, vaak samen: psychische kwetsbaarheid, problematisch verleden, laag inkomen en de vooroordelen van de maatschappij.

De impact van de zoveelste afwijzing van een psychisch kwetsbaar persoon is niet te onderschatten en kan het herstelproces van de patiënt in kwestie ondermijnen.

Annabel Cardoen: “Uitgesloten en gediscrimineerd worden, heeft vaak grote effecten op de persoon en zijn gezin. Het gaat daarbij niet enkel over het niet kunnen realiseren van je rechten, maar ook over de negatieve gevoelens die daarmee gepaard gaan. Dit gaat over mensen. Mensen die geen toegang hebben tot de woningmarkt…”

Natuurlijk mogen verhuurders hun ideale huurder kiezen. We merken ook dat de meeste privé-verhuurders en makelaars in de omgeving van Bethanië echt wel openstaan om onze patiënten te verwelkomen. Maar soms loopt het contact flink fout en zou een beetje meer empathie voor mensen die na hun herstel opnieuw een volwaardig leven willen opbouwen, niet misstaan.

“Op de private markt moet meer handhaving van de anti-discriminatiewetgeving komen. Dit kan door praktijktesten ruimer in te zetten, ook als voorbereiding van juridische procedures. Mensen die het doelwit zijn van discriminatie weten bovendien nog te weinig waar ze terecht kunnen. Ze moeten ondersteuning krijgen om hun situatie aan te kaarten,” schrijft Annabel Cardoen nog.

Als Bethanië geestelijke gezondheidszorg onderschrijven we deze gerichte aanpak om de discriminatie op de privé-woningmarkt tegenover kwetsbare groepen tegen te gaan.

[i] https://welzijnszorg.be/kennisbank/dossier-2020-wonen-onbetaalbaar-onaanvaardbaar

[ii] https://sociaal.net/opinie/discriminatie-op-huurmarkt-welzijnszorg/